Lymfoedeem

Oedeem

Oedeem is een vochtophoping in het lichaamsweefsel veroorzaakt door een niet goed functionerend lymfevatenstelsel, bloedvatenstelsel of een afwijking in de vetcellen. Door de vochtophoping in de huid en onderliggende weefsels ontstaat zwelling. Oedeem geeft hinder in de vorm van spanning en een zwaar of vermoeid gevoel van het lichaamsdeel. Oedeem kan gepaard gaan met pijnklachten en kan leiden tot huidklachten, ontstekingen en gewrichtsklachten.

Meest voorkomende vormen oedeem

Lymfoedeem is een abnormale ophoping van lymfevocht in een lichaamsdeel. Het ontstaat als de lymfevaten niet in staat zijn dit vocht af te voeren. De oorzaak hiervan is een beschadiging of afwezigheid van lymfevaten en/of een te grote productie van lymfevocht. Er bestaan twee soorten lymfoedeem: primair en secundair.

Bij primair lymfoedeem zijn er vanaf de geboorte minder lymfevaten aanwezig of functioneren deze minder goed dan normaal, waardoor in de loop van het leven een zwelling kan ontstaan.

Secundair lymfoedeem komt meer voor en ontstaat door een beschadiging van de lymfevaten of lymfeklieren als gevolg van een kneuzing, bestraling of operatie, bijvoorbeeld na een borstamputatie.

Vrouwen met borstkanker kunnen na de behandelingen te maken krijgen met ongewenste vochtophopingen, ook wel ‘oedeem’ genoemd. Hierbij gaat het om lymfoedeem, een probleem dat vaak onderbelicht blijft en vaak laat wordt gesignaleerd. Lymfoedeem ontstaat na beschadiging van het lymfvatenstelsel. Dit komt vaak door operatie, chemotherapie en/of bestraling, waarbij lymfklieren en lymfvaten beschadigd raken. Soms worden lymfklieren zelfs helemaal verwijderd. Hierdoor kan het lichaam het vocht niet goed afvoeren en begint een lichaamsdeel op te zwellen. Ook ontstaan er vaak klachten van een moe en zwaar gevoel, en een gespannen gevoel.

Veneus oedeem ontstaat wanneer de kleppen in de aderen niet meer optimaal functioneren waardoor de bloeddoorstroming en vochtafvoer belemmerd wordt. Er ontstaan vochtophoping rondom de enkels die in de loop van de dag toeneemt en/of rusteloze benen na enige tijd staan, kan er sprake zijn van een functieverstoring van het veneuze systeem (aderen).

Lipoedeem is een stoornis in de aanmaak van vetweefsel. Bovendien is de afvoer van vocht via de lymfvaten niet optimaal. Het gevolg hiervan is een onderhuidse ophoping van vet en vocht. Lipoedeem begint of verergert bij een hormoonwisseling, bijvoorbeeld in de puberteit of na een zwangerschap. Meestal komt het lipoedeem symmetrisch voor op de heupen, bovenbenen en knieën. Ook kunnen de armen zijn aangedaan.

Klachten en verschijnselen lymfoedeem

De klachten van lymfoedeem zijn onder andere: zwelling, een vermoeid of zwaar gevoel, pijn, tintelingen, beperkingen in de beweging, beperkingen in het dagelijks functioneren, huidafwijkingen en verhoogde kans op infecties (wondroos). De huidafwijkingen bestaan aanvankelijk alleen uit een bleke verdikking en smetplekken in plooien, later kunnen wratachtige verhoorningen of zweertjes met lekkend lymfevocht ontstaan. Als er niets aan de klachten en verschijnselen wordt gedaan en de beweeglijkheid beperkt blijft, dan kan het lymfoedeem toenemen.

Lymfoedeem therapie

De behandeling van oedeem is erop gericht om pijn te verlichten, oedeem te verminderen en de afvoer van vocht te stimuleren. Hiervoor worden vaak meerdere behandelmethoden toegepast, tezamen vormen ze oedeemtherapie. De therapie is afhankelijk van het soort oedeem. Voor de behandeling van lymfoedeem zijn er diverse mogelijkheden. Belangrijk is dat uw huidtherapeut een behandelplan opstelt, waarbij de diverse behandelingen goed op elkaar zijn afgestemd. De huidtherapeut kan u helpen door het aangedane lichaamsdeel/gebied te zwachtelen, manuele lymfedrainage (MLD) toe te passen en ten slotte door therapeutische elastische kousen aan te meten.